آشنایی اجمالی با قرآن

 آشنايي اجمالي با قرآن

 براي هر دانشمندي كه به زبان عربي آشنا باشد، به عنوان اطلاع از يك كتاب بسيار مهم، شناختن قران لازم اسـت.

مي توان يافت كه به اندازه ي قرآن مجيد در تحوّل جوامع بشري و سوق آنها به سـوي تمـدّن واقعي تأثير داشته باشد. گـوستا و لـوبـون

مي نويسد:« اثر تمدّ ني و سياسي اسلام واقعاً محيّر العقول است. مملكت عربستان در عصـر جاهليـت عبارت بود از چند ولايت كوچك و

يك عدّه قبايل خود سري كه هميشه با هم مشغول جنگ خانگي و قتل و غارت بودند ولي در جريان يك قرن از ظهور پيامبر(ص)، دامنه

اين دين از درياي سند تا « اندلس» وسعت پيدا نمود و در تمام ايـن ممالك كه بيـرق اسلام در اهتزاز بود ترقياتي كه از هر حيث پيدا شد

در حقيقت حيرت انگيز بود. »

براي هرانسان مسلماني شناختن قران يك وظيفه واجـب دينـي اسـت تا با قانون اساسي آيين خود آشنا گردد و از اين منبع آسمانيِ نور و

حرارت معنوي، بهره مند گردد و اصـول فكري صحيح و اخلاق پسنديده و اعمال نوراني فردي و اجتماعي و و خلاصه راه و رسم ظاهري

و باطني زندگي را از مكتبش بياموزد. خداوند ميفرمايد:« پس ايمان بياوريد به خدا و رسولش و نوري كه نازل كرديم.»

اقسام شناخت قرآن

قرآن را چگونه مي توان شناخت؟ و از چه راهي بايد به اين مقصود رسيد؟ در پاسخ بايستي ديد اگر مقصود اين باشد كه انتساب اين كتاب

به انشاء كننده ي آن تا چه اندازه مقرون به يقين است، در اين صورت اين نحوه ي شناخت را، « شناخت سندي يا انتسايي» نامند.

اگر غرض دانستن محتواي ايـن كتـاب و نوع مطالب آن است، در اين صورت اين عمل « شناخت تحليلي» نام خواهد داشت، امّا اگر نظر

تحقيق اين مسئله باشد كه افـكار عرضه شده در قرآن، ابتكاري است يا اقتباسي و تقليدي، در اين صورت اين روش « شناخت ريشه اي»

خواهدبود.

تعريف قرآن

قرآن كتابي آسماني است كه براي هدايت مردم نازل شده و از اين هدايت به خروج از تاريكي به سوي نور تعبير شده است،و در عين حال

معجزه پيامبر اسلام(ص) نيز مي باشد.

دليـل قسمـت اول: شهر رمضان الذي انزل فيه القرآن للناس( سوره ي بقره آيه 185) ترجمه: (ماه روزه) ماه رمضان است كه فرو فرستاده

شـد در آن قـرآن، بـراي هدايت مردم ـ و اتبعو النور الذي انزل معه( سوره ي اعراف آيه 157) ترجمه: و پيروي كردند از نوري كه با وي

( محمّد (ص) ) نازل شده است.

دليـل قسمـت دوم: و ان كنتم في ريب مما نزلنا علي عبدنا فاتوا بسوره من مثله و ادعوا شهدائكم من دون الله ان كنتم صادقين ـ فان لم

تفعلوا و لن تفعلوا فاتقوا النار التي و قودها الناس و الحجاره اعدت للكافرين( سـوره ي بقره آيه 22 ـ 23) ترجمه: و اگر در شك هستيد، از

آنچه نازل كرديم، بـر بنـده ي خود ( محمد (ص) ) پـس بياوريد سـوره اي مانند آن را و دعوت كنيد گواهان خود را غير از خدا ( هركس

باشد) اگر راست مي گوييد. ـ پس اگر نتوانستيد و هرگز هم نخواهيد توانست،پس بپرهيزيد از آتشي كه آتشگيره وهيزم آن انسان و سنگ

است كه آماده شده است براي كافران.

نزول مكرّر

علّا مه طبابايـي(ره) مي نويسـد:« برخي از سوره ها مكرّراً نازل شده چنانكه گفته مي شود كه سوره حمد دو مرتبه نازل شد يك مرتبه در

مكه و يك مرتبه در مدينه، همچنين برخـي از آيات مكرّراً نازل شـده چنانكه آيه « فباي الاء ربكما تكذبان» در سوره رحمان، سي مرتبه

مكرّر شده وچنانكه دو آيـه « ان في ذلك لايه و ما كان اكثر هم مؤمنين ـ و ان ربك لهو العزيز الرحيم» در سوره شعرا هشت فقره تكرار

يافته و گاهي يك آيه در بيشتر از يـك سـوره چنانكـه آيه« و يقولون متي هذا الوعد ان كنتم صادقين» در شش سوره مختلف وارد شده.

همچنين گاهـي جملـه اي معين در جايي آيه ي كامل و در جاي ديگر جزء آيه است. چنانكه جمله ي« الله لا اله الا هو الحي القيوم» در

اول سوره ي آل عمـران آيه كامل ودر سوره بقره جزء آيه الكرسي است و غالب سوره وآيات يك مرتبه نازل گرديده و از يك محل تعدّي

نمي كند.»

نام فارسي قرآن

قرآن را به فارسي « نُبي» و « نُپي» و « نُوي» گويند.

آيه ها

هريك از جملات يا عبارات قرآن طبق تعيين حضرت محمّد(ص) «آيه» ناميده شده است.آيه در لغت به معني نشانه است و جمع آن آيات

مـي باشـد. همـان طوري كه هر پديده اي از طبيعت آيت و نشانه اي از خدا است، هرجمله از قرآن مجيد نيز نشانه اي از قدرت و حكمت

الهي مي باشد. در زبان قرآن به معجزه نيز آيت اطلاق مي شود، زيرا نشانه اي از قدرت نمايي آفريدگار منظور تصديق پيامبر است.آيتهاي

قرآن هم نشانه و هم معجزه است.

تعداد آيات قرآن

درباره ي شماره ي آيات قـرآن مجيـد شش قول آمده است: « برخي گفته اندمجموع آيات قرآن 6000 آيه است و گفته شده 6204 آيه و

گفته شده 6214 آيه و گفته شده 6219 آيه و گفته شده 6225 آيه و گفته شده 6236 آيه است.»

« ... اهل هريك از اين شش قول عدد خودرا از راه روايت به اثر صحابه مي رسانند وآنگاه آن را روايت موقوفه شمرده به پيامبر اكرم(ص)

نسبت مي دهند و از اين روي جمهور، عدد آيات و تشخيص آيه را توفيقي مي دانند.»

در پايان مصحف اميري روايتـي از علـي(ع) آورده اسـت كه آن حضرت عدد آيات قرآن را 6236 آيه دانسته است و اين روايت را از كتاب

« تحقيق البيان» و غير آن نقل كرده است؛ به نظر مي رسد اين شمـاره بـر شماره هاي ديگر ترجيح دارد. منشأ اختلاف در آيات آن است

كه يك جمله بلند را بعضي يك آيه و برخي دو آيه حساب كرده اند. يعنـي بـراي آنان معلوم نشده است كه حضرت رسول (ص) در وسط

جمله وقف مي كرده يا در آخرش؟ و وقف نكردنـش به جهـت اتّصال معنـي دو آيـه بوده يا به مناسبت عدم پايان آيه. به هرحال كسي به

كمتر از 6000 آيه قائل نشده و اكثريت قريب به اتفاق حداقل آن را 6200 آيه دانسته اند.

شماره كلمات و حروف قرآن

قرآن مجيد شامل هفتاد و هفت هزار و چهار صد و سي و هفت ( 77437 ) كلمه و سيصد و چهل هزار و هفتصد و چهل (340740) حرف

مي باشد.

سوره ها

تعداد معيني از آيات قرآن كه مجموعاً داراي اسم خاص مي باشند سوره ناميده مي شوند. حداقل آيات در يك سوره 3 آيه، و حداكثر 286

آيه است.

هر سوره با« بسم الله الرحمن الرحيم»آغاز مي شود و قرآن جمعاً 114 سوره داردكه اول آن سوره« حمد» وآخرش سوره« ناس» مي باشد

البته سوره( نهم) چون اتمام حجت و پيام تند به مشركين است، بدين جهت « بسم الله ...» ندارد ولي در سوره نمل( بيست و هفتم) درآيه

30 به عنوان سرآغاز نامه سليمان (ع) « بسم الله الرحمن الرحيم» آمده است و در نتيجه اين جمله در تمام قرآن 114 بار آمده است.

علم تفسير

علـم فهميـدن معاني قرآن و استخراج احكام آن، تفسير ناميده شده است و خود كلمه تفسير به معني توضيح مي باشد. شرط ضروري اين

علم آشنايي با ادبيات عرب يعني لغت عربي، صرف، نحو، معاني،بيان و ... مي باشد. و مسلم است كه:

درتفسير قرآن، انسان بايد بكوشد كه مراد خدا را درك نمود و آن را ميـزان و الگـوي عقايد خود قرار دهـد، نه اينكه عقايد خود را بر قرآن

تحميل نمايد كه چنين عملي را تفسير به رأي مي نامند. اين حديث نبوي معروف است كه فرمود:« من فسر القران برايه فليتبوا مقعده من

النار» ترجمه كسي كه قرآن را با رأي خود تفسير كند بايد جاي نشستن خود را در اتش جهنم در نظر گيرد! (حتماً بداند كه در آتش خواهد

بود.)

نام هاي قرآن

قرآن مجيد نام هاي بسياري دارد كه از نظر زبان فارسـي، بعضي اسـم و برخي صفت مي باشند. ( اگر چه در دستور زبان عربي موصوف و

صفت هر دو اسم حساب مي شوند.)

شماره نام هاي قرآن 55 و يا بيشتر از آن است و اينك 20 نام ( 12 اسم و 8 صفت) را با آيات مربوطه ذيلاً نقل و ترجمه مي كنيم.( براي

سهولت حفظ كردن آنها، آيات كوتاه تر را انتخاب نموده و يا قسمت كوتاهي از آيه را آورده ايم.)

الف ـ نام ها

1) قرآن ـ به معني خوانده شده يا مجموعه ي آيات و سور « شهر رمضان الذي فيه القرآن» ترجمه: (ماه روزه) ماه رمضان كه قرآن درآن

نازل شد.

2) فـرقـان ـ به معنـي جداكننده حق از باطل يا به معني به تدريج نازل شده « تبارك الذي نزل الفرقان علي عبده ليكون للعالمين نذيرا»

ترجمه: منشأ هر خير و بركت خدايي است كه فرقان را بر بنده اش نازل كرد تا آن كه جهانيان را بيم دهد.

3) كتاب ـ به معني مجموعه آيات و سور « ذلك الكتاب لاريب فيه هدي للمتقين» ترجمه: اين كتاب كه هيچ شكي در آن وجـود نـدارد،

هدايت كننده پرهيز كاران است.

4) ذكر ـ به معنـي يادآوري « انا نحن نزلنا الذكر و انا له لحافظون» ترجمـه: يقيناً ما خودمان،ذكر ( قرآن) را فرستاديم و با كمـال قـدرت

نگهبان آنيم.

5) تنزيل ـ به معني به تدريج نازل شده « تنزيل من الرحمن الرحيم» ترجمه: (قرآن) تنزيلي از جانب خداوند بخشنده مهربان است.

6 ، 7 ، 8 و 9) موعظه ـ شفاء ـ هدي ـ رحمت. به ترتيب به معناي پند و اندرز ـ بهبودي بخش امـراض باطنـي ـ راه نماينـده ـ نعمـت و

وسيله ي بهره مندي « يا ايها الناس قد جائتكم موعظه من ربكم و شفاء لما في الصدور و هدي و رحمه للمؤمنين» ترجمه: اي مردم براي

شما از جانب خدا پند و اندرزي و شفائي براي بيماري هاي باطني آمده است كه در عين حال هدايت و رحمتي براي مؤمنان است.

10) مهيمن ـ به معني نگهبان حقيقت اديان و حقايق كتـب آسماني پيـش از خـود،« و انزلنا اليك الكتاب بالحق مصدقا لما بين يديه من

الكتاب و مهيمنا عليه» ترجمه: ما قرآن را براستي و درستي بر تو نازل كرديم در حاليكه كتب آسماني پيش از خـود را تصديـق و حقيقـت

آنها را حفظ مي كند.

11) نور ـ به معني روشني و روشنگري « و اتبعو النور الذي انزل معه » ترجمه: و پيروي كردند از نوري كه با وي (محمّد) نازل شده است.

12) روح ـ به معني اساس و بنياد اسلام و اخلاق انساني « و كذلك اوحينا اليك روحا من امرنا» ترجمه: و اين چنين وحي كرديم به سوي

تو روحي از امر خود.

ب ـ صفات

1) مجيد ـ به معني بزرگ « والقران المجيد» ترجمه: قسم به قرآن مجيد

2) عزيز ـ به معني غالب و منيع و شكست ناپذير « و انه لكتاب عزيز» ترجمه: راستي كه قرآن كتاب عزيزي است.

3) كريم ـ به معني بزرگوار « انه لقران كريم» ترجمه: راستي كه اين كتاب قرآني بزرگوار است.

4) عظيم ـ به معني بزرگ « و لقد اتيناك سبعا من المثاني و القران العظيم»ترجمه: ما به تو (اي پيامبر)هفت آيه« مثاني»و قرآن عظيم را

داديم. « مثاني» به معني آيه هاي دوبار نازل شده و يا دو بار در نماز خوانده شده است كه مقصود آيات سوره حمد مي باشد.

5) مبين ـ به معني آشكار و روشنگر « تلك ايات الكتاب المبين» ترجمه: اينها، آيه هاي كتاب روشن است.

6) حكيم ـ به معني محكم و پر از حكمت « والقران الحكيم انك لمن المرسلين» ترجمه: سوگند به قرآن پرحكمت كه تـو از فرستادگـان

الهي هستي.

7) عربي ـ به معني نازل شده به زبان عربي « و كذلك انزلناه قرانا عربيا» ترجمه: و اين چنين آن را قرآني به زبان عربي نازل كرديم.

8) مبارك ـ به معني سودمند و نافع « و هذا ذكر مبارك انزلناه» ترجمه: و اين ذكري مبارك است كه نازل كرده ايم.

آغاز خلقت عالم از نظر قرآن

علم هيأت ثابت كرده است كه در ابتداي خلقت، كرات آسماني به صورت گاز به هم چسبيده و متصل بودند و بعدها به مـرور زمان بر اثـر

فشردگي و تراكم شديد گاز تبديل به جسم شدند. اين واقعيّت علمي اوّلين بار توسط « لاپلاس»، رياضي دان و منجّم مشهـور فرانسـوي

در حدود دو قرن پيش اظهار گرديد و امروز نجوم جديد با دستاوردهاي جديد خود صحّت فرضيه ي علمي لاپلاس را ثابت كرده است.

بر اساس همين عقيده است كه دانشمندان دريافته اند 67 عنصري كه كره ي عظيم خورشيد راتشكيل مي دهند تشكيل دهنده ي كره ي

خاكي ما نيز هستند؛ عناصري از قبيل هيدروژن، هليوم، كربن، ازت، اكسيژن، فسفر، آهن و... همچنين دانشمندان دريافته اند عناصري كه

در خورشيد و زمين يافت مي شوند، در ساير كرات نيز كم و بيش وجود دارند، چنانكه محققان بامطالعه بر روي سنگهاي آسماني، مشابهت

عناصر زمين با سنگ هاي آسماني را دريافته اند و مي گويند:همان عناصري كه در زمين وجود دارند،عيناً در سنگهاي آسماني نيزبه چشم

مي خورند.

« ژرژ گاموف» مـي نويسـد: زمين و خورشيد از گاز هـاي بسيـار سـوزاني كه در چندين ميليارد سـال پيـش بـوده اند به وجـود آمـده اند.

دكتر « بوكاي» مي گويد: كوچكترين تخالفي ميان معلومات قرآني و روش جديد راجع به تشكّل جهان ( كه از تـوده ي عظيم گـاز و دود

به وجود آمده) وجود ندارد.

از مطالب فوق چنين نتيجه مي گيريم كه جهان با مجموعه ي ميلياردها كهكشان و كراتـش در ابتـداي آفرينش به صـورت گـاز به هـم

چسبيده و پيوسته بوده است تا اينكه انفجار عظيمي رخ داد، كه هنوز صداي مهيب و وهشتنـاك آن در 15 ميليارد سـال پيـش، از طريـق

دستگاه هاي حسّاس، به گوش منجمان مي رسد. اين مطلبي است كه قرآن كريم در عصر جاهليت و عصـري كه جهـل و ناداني سراسـر

سرزمين حجاز را فرا گرفته بود، صريحاً در دو آيه از روي آن پرده برداشته است.

آيه اول: ثم استوي الي السماء وهي دخان ... . ترجمه: پس، پرداخت به آسمان در حالي كه گازي و دودي شكل بود ... .

آيه دوم: او لم ير الذين كفروا ان السموات و الارض كانتا رتقا ففتقنا هما ... . ترجمه: آيا كافران نمي نگرند كه آسمانها و زمين به يكديگـر

متصل و چسبيده بودند و ما آنها را جدا كرديم ؟...